Szukamy powstańców

W sobotę minie 71. rocznica wybuchu powstania warszawskiego. Szukamy informacji o mieszkańcach naszego regionu, którzy mogli wziąć udział w tym zrywie.

Powstanie warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Godzinę „W” zaplanowano na 17.00, jednak pierwsze walki rozpoczęły się już wcześniej. Głównym celem zrywu było wyparcie Niemców ze stolicy, a także ratowanie suwerenności, kształtu granicy wschodniej sprzed wojny oraz obrona przed powołaniem w Warszawie władz państwowych narzuconych przez ZSRR.

W przeddzień wybuchu powstania do ludności zaapelował Związek Patriotów Polskich, nawołując do walki przeciwko niemieckiemu okupantowi. Zbliżająca się Armia Czerwona, jej sukcesy na froncie i ryzyko dalszego powodzenia przesądziły o wybuchu powstania. Polscy dowódcy – m.in. generał Tadeusz Bór Komorowski oceniali, że walki zakończą się szybko. W rzeczywistości trwały aż 63 dni.

W chwili wybuchu powstania warszawskiego niemieckie siły zbrojne otrzymały od Hitlera rozkaz zrównania Warszawy z ziemią. Miasto miało przestać istnieć. 

W pierwszym dniu zrywu opanowano znaczne połacie dzielnic lewobrzeżnych, zaś na Pradze  kilka ważnych obiektów w rejonie ulicy Ząbkowskiej oraz gmach Dyrekcji Kolei u zbiegu ulic Targowej i Wileńskiej. Nie powiodły się próby przejęcia mostów: Poniatowskiego i Kierbedzia. Powstańcy zajęli część Woli, Śródmieścia, Starego Miasta, Żoliborza oraz Ochoty, Mokotowa i Czerniakowa.

Kolejne tygodnie upłynęły pod znakiem systematycznych i masowych bombardowań lotniczych, ostrzeliwania z dział. W ten sposób, niszcząc kolejne gniazda oporu, krok po kroku Niemcy spychali powstańców z zajmowanych pozycji. Na początku września buntownicy zajmowali jedynie wąski pas terenu wzdłuż osi ulicy Długiej. Wcześniej padła reduta Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych (PWPW) przy ulicy Sanguszki. Podczas gdy hitlerowcy zdobywali Starówkę, kanałami trwała ewakuacja wojsk powstańczych do Śródmieścia. Jedynym oddziałem, który przeszedł górą do tej dzielnicy była kompania „Rudy” z batalionu „Zośka”, dowodzona przez „Andrzeja Morro”. Stare Miasto upadło 2 września 1944 roku. 

Dalszy przebieg działań niemieckich we wrześniu był rezultatem konsekwentnie realizowanego planu, zmierzającego do odcięcia sił AK od Wisły. Walki trwały na Żoliborzu, Powiślu oraz Czerniakowie. Najszybciej upadło Powiśle (6 września). Kilka dni później do Pragi wkroczyły wojska rosyjskie wraz z polskim wojskiem ludowym (13-15 września). W dniach od 15 do 18 odbył się desant 1 Dywizji Piechoty na górny Czerniaków. Żołnierze Berlinga wraz z powstańcami bronili dzielnie Czerniakowa do 23 września. Później Niemcy przystąpili do likwidacji Mokotowa i Żoliborza.

Na początku października władze AK przystąpiły do rozmów kapitulacyjnych. Powstanie zakończyło się 2 października. Straty po obu stronach były ogromne. Zginęło około 18 tys. Polaków, 25 tys. żołnierzy zostało rannych, na 150-200 tys. szacuje się liczbę ofiar wśród ludności cywilnej. Niemcy stracili natomiast prawie 26 tys. ludzi (17 tys. zabitych i 9 tys. rannych).

W powstaniu brali udział nie tylko rodowici mieszkańcy stolicy. W związku z tym szukamy informacji o mieszkańcach naszego regionu, którzy w 1944 roku walczyli w powstaniu warszawskim. Prosimy o kontakt z naszą redakcją pod numerem 608 154 720. 

opr. Szymon Wiśniewski

fot. internet