Problemy ze spadkiem

W kolejnym odcinku naszego cyklu adwokat Anna Koźmińska wyjaśnia, czy darowizna na rzecz dziecka wlicza się do spadku.

Przypominamy, że mogą Państwo zwrócić się o poradę, opisując swoją sytuację i przesyłając ją na adres redakcja@wpr.info.pl.

Pan Stanisław był wdowcem, miał troje dzieci, dwóch synów – Krzysztofa i Mariusza, a także córkę Marię. Synowie rozjechali się po Polsce i nie interesowali się starzejącym się ojcem, swój kontakt ograniczając do sporadycznych odwiedzin i telefonów. Jedynie Maria została w rodzinnej miejscowości i opiekowała się tatą. Pan Stanisław w związku z pogarszającym się stanem zdrowia  postanowił darować córce dom. Chciał tym samym okazać jej swoją wdzięczność za to, że jako jedyna się nim zajmowała. Było to w roku 2000. Notariusz sporządził stosowną umowę darowizny w wymaganej dla nieruchomości formie aktu notarialnego. Poza domem pan Stanisław posiadał jeszcze działkę. Chciał, by wszystkie dzieci, włączając córkę, podzieliły się nią po jego śmierci. W 2017 r. pan Stanisław ciężko zachorował i zmarł, nie zostawiając testamentu. Po jego śmierci rozpoczęła się walka o majątek. Krzysztof i Mariusz w postępowaniu dotyczącym podziału spadku chcieli, by Maria nie otrzymała nic z działki, którą zostawił ojciec. Argumentują to faktem, iż otrzymała ona od ojca dom wartości 300 tys. zł, a działka była warta tylko 150 tys. zł. Czy mają takie prawo, mimo że intencją ojca było, by każdy z nich dostał 1/3 działki, a darowizna domu była wyrazem wdzięczności za opiekę?

Niejednokrotnie zdarza się, że rodzice, którzy posiadają więcej niż jedno dziecko na starość doświadczają sytuacji, że tylko jedno z nich się nimi interesuje, opiekuje. Chcąc wynagrodzić to dziecku, które o nich dba i jednocześnie pragnąc zabezpieczyć jego przyszłość, często decydują się na uczynienie darowizny ze swojego majątku na jego rzecz. Zazwyczaj wiedzą o tym, iż aby darować nieruchomość, trzeba to zrobić w formie aktu notarialnego. W tym celu udają się do notariusza. Niestety, równie często zdarza się jednak, że nie mając wystarczającej wiedzy prawniczej, nie precyzują rzeczy najważniejszej. Zgodnie z obowiązującym prawem, kiedy dochodzi do dziedziczenia ustawowego (gdy zmarły nie pozostawił testamentu), wówczas przy podziale spadku wszelkie darowizny uczynione na rzecz osób najbliższych podlegają zaliczeniu do majątku spadkowego, bez ograniczenia czasowego. Mimo że w tej sprawie była to darowizna sprzed 17 lat to sąd ustali, że majątek spadkowy wynosić będzie 450 tys. zł. Każde dziecko powinno otrzymać 1/3 tej kwoty i tym samym sąd stwierdzi, że Marii, która dostała już dom wartości 300 tys. zł nie należy się nic więcej. 

Inaczej ma się sytuacja, kiedy darowiznę uczyniono na rzecz obcej osoby, wówczas trzeba pamiętać, iż darowiznę taką zaliczamy do spadku tylko wtedy, gdy została uczyniona przed 10 laty. Jeżeli wolą rodzica jest, by darowizna pozostała przy dziecku, któremu darował daną rzecz, bez konieczności doliczania jej po jego śmierci do spadku, musi taki zapis zawrzeć w treści umowy darowizny. Koniecznie należy zastrzec, iż „darczyńca zwalnia obdarowanego z obowiązku zaliczenia w poczet schedy spadkowej przedmiotu darowizny.” To jedno zdanie spowoduje, iż darowizna nie będzie wchodziła w skład masy spadkowej. W innym przypadku może okazać się, że obdarowany ze spadku nie otrzyma już nic. Dodanie takiego zastrzeżenia pozwoli obdarowanej przez nas osobie na uniknięcie dodatkowych kosztów i nerwów związanych z powoływaniem biegłego, podważania wartości darowizny itp. Jeżeli natomiast nie zawrzemy takiego zapisu w umowie darowizny, wówczas pozostaje nam tylko udowodnienie (zeznaniami świadków lub innymi dokumentami), że wolą darczyńcy, w naszym przypadku pana Stanisława było przekazanie domu tylko pani Marii i nie chciał on, aby wliczano go do spadku po jego śmierci. Nie wszystko jest zatem stracone i czasami z udziałem adwokata uda się jeszcze naprawić błędy albo brak zapobiegliwości sprzed kilkunastu lat, ale jest to z pewnością dużo trudniejsze i czasochłonne ponieważ tego typu sprawy spadkowe są bardzo skomplikowane. 
 

adwokat 
Anna Koźmińska