„Z Wąbrzeźna po Nobla” – początki sięgają… Maroka

Mało kto podejrzewa, że historia, która zapoczątkowała wąbrzeską konferencję poświęconą Waltherowi Nernstowi, zaczęła się kilka tysięcy kilometrów od naszego miasta — w marokańskiej Al-Husajmie.

To właśnie tam doszło do niezwykłego spotkania dr. Rajindera Singha, Hindusa mieszkającego w niemieckim Oldenburgu i autora książek o noblistach, z wiceburmistrzem Wąbrzeźna Wojciechem Trzcińskim. Singh wspominał o swoich badaniach nad laureatami Nagrody Nobla, a Trzciński zdradził mu, że w jego rodzinnym mieście urodził się jeden z najważniejszych chemików XX wieku — Walther Nernst.

Rok później Singh przesłał mu gotowy rękopis książki w języku angielskim, a następnie powstało polskie wydanie z przedmową wiceburmistrza. Dziś pozycja ta jest dostępna w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Wąbrzeźnie i stała się punktem wyjścia do zorganizowania konferencji, która połączyła historię, naukę oraz międzynarodową współpracę.

Wąbrzeźno wraca do korzeni nauki

18 listopada 2025 roku biblioteka wąbrzeska gościła uczestników konferencji „Walther Nernst z Wąbrzeźna po Nobla”. Wydarzenie zostało przygotowane we współpracy z Urzędem Miasta Wąbrzeźno i odbyło się pod patronatem marszałka Piotra Całbeckiego, a jego partnerem był Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, którego obecność mocno zaakcentowano w materiałach i oprawie wizualnej konferencji.

Zainteresowanie przerosło oczekiwania

Sala biblioteki wypełniła się po brzegi — udział wzięło aż 95 uczestników, wśród których znaleźli się przedstawiciele władz, radni, młodzież oraz mieszkańcy miasta. Frekwencja — o wiele wyższa niż zakładana przez organizatorów — potwierdza rosnące zainteresowanie lokalnym dziedzictwem naukowym i historią noblisty urodzonego właśnie w Wąbrzeźnie.

Otwarcie z przesłaniem

Konferencję otworzyła dyrektor biblioteki Małgorzata Grzybek. Słowo wstępne wygłosili następnie:
wiceburmistrz Wojciech Trzciński, wicestarosta powiatu wąbrzeskiego Gizela Pijar. Przypomniano także, że rok 2025 ogłoszono Rokiem Ludzi Nauki z Kujaw i Pomorza oraz Rokiem Dzieci i Młodzieży Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Wykład o życiu i odkryciach Nernsta

Wykład inauguracyjny wygłosił dr Mateusz Maleszka z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa. Opowiedział o związkach Nernsta z Wąbrzeźnem, Grudziądzem i Pokrzywnem, jego przełomowych odkryciach — od zjawiska Nernsta-Ettinghausena po ogłoszenie III zasady termodynamiki — oraz o zdobyciu Nagrody Nobla w 1920 roku.

Prelegent poruszył także kwestię etycznych dylematów związanych z pracami nad gazami bojowymi podczas I wojny światowej, jednocześnie przypominając o późniejszej, wyraźnie antynazistowskiej postawie uczonego.

Nagroda im. Nernsta – lokalna tradycja

Kornelia Madejska z urzędu miasta omówiła historię przyznawania Nagrody im. Walthera Nernsta najzdolniejszym uczniom wąbrzeskich szkół podstawowych. Od 1999 roku wyróżnienie to otrzymało już 120 młodych mieszkańców, co buduje trwałą więź między dziedzictwem noblisty a kolejnymi pokoleniami uczniów.

Najważniejszy gość – dr Rajinder Singh

Kulminacyjnym punktem programu było spotkanie autorskie z dr. Rajinderem Singhem, którego książka o Nernście stała u podstaw całego wydarzenia. Rozmowę poprowadził wiceburmistrz Wojciech Trzciński. Dyskutowano m.in. o etycznej odpowiedzialności naukowców, o relacjach Nernsta z Einsteinem, o przełomowym znaczeniu Trzeciej Zasady Termodynamiki oraz o inspiracjach, jakie doprowadziły Singha do napisania książki.

Entuzjastyczne reakcje mieszkańców

Uczestnicy podkreślali wyjątkową atmosferę wydarzenia oraz rzadką możliwość spotkania naukowców i pasjonatów z różnych części świata. W mediach społecznościowych pojawiły się komentarze:

„Piękny to czas, kiedy historia splata się ze współczesnością w naszym mieście.”

„Wiedza, którą otrzymałam, uczestnicząc w tej konferencji, ma dla mnie wielkie znaczenie, gdyż do tej pory nic o tym naukowcu nie wiedziałam. Cieszę się, że są organizowane spotkania, które pozwalają poszerzyć posiadaną już wiedzę lub poznawać nową z różnych dziedzin życia. Gratuluję pomysłu.”
Konferencję zakończył bankiet przygotowany z prawdziwą kulinarną maestrią przez uczniów Zespołu Szkół w Wąbrzeźnie.

Sukces, który miał nietypowe początki

— Konferencja „Walther Nernst z Wąbrzeźna po Nobla” okazała się nie tylko wartościowym wydarzeniem edukacyjnym, lecz także symbolicznym zwieńczeniem długiego procesu, który rozpoczął się od przypadkowego spotkania w Maroku. To dowód, że nauka potrafi łączyć ludzi ponad granicami, a lokalna historia może inspirować do tworzenia projektów o międzynarodowym charakterze — relacjonuje Agnieszka Błaszak z MiPBP w Wąbrzeźnie.

(ak), fot. nadesłane