Światowy Dzień Ochrony Środowiska

Trudno wyobrazić sobie skuteczną ochronę przyrody bez zaangażowania w nią leśników. Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają im na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu.

W regionie kujawsko-pomorskim niemal połowę powierzchni lasów stanowią lasy o dominującej funkcji ochronnej. W związku z tym, że województwo posiada stosunkowo niską lesistość na tle kraju, rola lasów jest tutaj niezwykle ważna.

Pamiętając o tym, działają w regionie nadleśnictwa. Ochrona przyrody realizowana przez nie jest w ramach Systemu Ochrony Przyrody i Kształtowania Środowiska Naturalnego w Lasach Państwowych, który wynika z wykonywania wybranych zagadnień z zakresu ochrony przyrody, racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego, oczekiwań społecznych oraz potrzeb i możliwości gospodarczych kraju.

Światowy Dzień Ochrony Środowiska obchodzony jest od 1972 roku, kiedy to Organizacja Narodów Zjednoczonych zwracając uwagę na wysoki stopień degradacji środowiska, uznała za niezbędne przypomnienie ludziom, że nie są jedynym gatunkiem na Ziemi. Każdego roku dzień 5. czerwca przypomina o znaczeniu przyrody i odpowiedzialności człowieka za jej stan. W ciągu kilkudziesięciu lat charakter realizowanych inicjatyw wielokrotnie się zmieniał, ale wszystkim chodziło o budowanie partnerstwa nie tylko wśród ludzi, ale także między istotami żyjącymi na planecie. Ze względu na transgraniczny charakter zagrożeń kluczowe znaczenie ma współpraca międzynarodowa. Światowy Dzień Ochrony Środowiska świętuje ponad 100 krajów, wśród których od 20 lat znajduje się Polska. Od prawie 40 lat od sztokholmskiej konferencji naukowcy alarmują, że zniszczenia lasów, rzek i oceanów, których dokonuje człowiek, mogą znacznie obniżyć poziom życia. Autorzy wielu raportów przewidują, że jeśli degradacja środowiska będzie nadal postępować, do połowy XXI wieku ucierpi 1,5 mld ludzi, dla których naturalne ekosystemy stanowią główne źródło utrzymania.

Zwracają uwagę na problemy związane z ochroną środowiska, zanieczyszczeniem wód i powietrza, na kwaśne deszcze niszczące lasy oraz postępujące pustynnienie planety. Giną lasy tropikalne i deszczowe, nadmiernie eksploatowane są kopaliny, rosną góry odpadów. W oceanach odnotowano radykalny wzrost ilości produktów rozpadu wyrobów plastikowych, które już trafiają z rybami na stoły. Dochodzą inne problemy o charakterze globalnym, w tym ocieplenie klimatu, zmniejszenie warstwy ozonu chroniącej Ziemię przed szkodliwym promieniowaniem.

Odpowiedzią polskich leśników są zielone płuca kraju, w 30% pokrytego lasem. Racjonalna gospodarka leśna oznacza przyrost surowca na pniu, trwałe wiązanie potężnych ilości dwutlenku węgla, produkcję tlenu, stabilizację klimatu, retencjonowanie wody, wypełnianie funkcji produkcyjnych i społecznych. Dostępność i odtwarzalność tych zasobów składa się na niepowtarzalny model polskiego leśnictwa w skali Europy.

Światowy Dzień Ochrony Środowiska powinien uzmysławiać ludziom, że obowiązkiem każdego z nas jest ochrona środowiska. Nasze codzienne decyzje, zachowania tworzą i zmieniają nasz świat. Udział w szeregu inicjatywach związanych z obchodami Dnia Ochrony Środowiska może wziąć każdy. Wystarczy posprzątać wokół siebie, posadzić drzewko, udać się do pracy rowerem. Pokażemy innym, że warto naprawiać świat, poczynając od najbliższego otoczenia.

W Międzynarodowym Dniu Ochrony Środowiska warto wyjaśnić, że w lasach zarządzanych przez LP przyroda chroniona jest na wiele sposobów. Rezerwaty, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, ochrona gatunkowa – to niektóre z nich. Spośród 1501 rezerwatów w Polsce, większość z nich, aż 1285, zlokalizowana jest na gruntach w zarządzie LP. Łącznie zajmują one powierzchnię ponad 123 tys. ha, natomiast powierzchnia leśna w rezerwatach wynosi niemal 106 tys. ha.

W lasach znajdują się także liczne pomniki przyrody, w ubiegłym roku było ich ponad 11 314, z czego 9 tys. stanowiły drzewa, a 1400 grupy drzew.

Ponadto w lasach państwowych utworzono 3900 stref ochronnych wokół chronionych gatunków, o łącznej powierzchni niemal 155 tys. ha, z czego ponad 22 proc. stanowi powierzchnia ochrony całorocznej. Strefy utworzono w celu ochrony ostoi ptaków, tych jest aż 3350, a także ssaków, gadów, owadów czy roślin.

Ochrona gatunkowa dotyczy najcenniejszych, unikatowych i rzadkich przedstawicieli flory i fauny. W Polsce ochroną ścisłą objętych jest ponad 715 gatunków roślin, 322 gatunków grzybów i porostów oraz 800 gatunków zwierząt. 65 proc. gatunków dzikiej flory i fauny Polski to gatunki leśne.

Lasy Państwowe podejmują również własne inicjatywy ochronne. Pomagają wybranym gatunkom zwierząt i roślin zasiedlić miejsca, gdzie te wyginęły (reintrodukcja) lub są zagrożone wyginięciem (restytucja).

Ochrona przyrody w regionie

Większość obszarów chronionych na Kujawach i Pomorzu zlokalizowanych jest w lasach. Wzajemnie przenikająca się sieć form ochrony przyrody wymaga dużej wiedzy ze strony Służby Leśnej i respektowania jej w prowadzonej działalności gospodarczo-ochronnej.

Na terenie RDLP w Toruniu znajdują się co najmniej 102 rezerwaty przyrody, rekordowa w kraju liczba użytków ekologicznych (ponad 2200), 47 obszarów Natura 2000, niemal 900 pomników przyrody, a także 11 parków krajobrazowych, 37 obszarów chronionego krajobrazu, 13 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych oraz jedno stanowisko dokumentacyjne. Z Lasów Państwowych w 1996 roku został wyodrębniony Park Narodowy „Bory Tucholskie”. Oprócz tego, w lasach regionu swoje schronienie znajduje szereg chronionych gatunków grzybów, roślin i zwierząt. Część z nich bytuje i rozmnaża się w około 100 ostojach objętych ochroną strefową — są to bielik, bocian czarny, orlik krzykliwy, puchacz i kania ruda. Prawdziwymi perłami naszych lasów są rezerwaty przyrody, a wiele z nich powołanych było z inicjatywy leśników. W Borach Tucholskich znajduje się najstarszy w kraju fragment chronionej przyrody - rezerwat Cisy Staropolskie. Gatunek ten niemal wyginął z naszych lasów. W celu zachowania go zainicjowano na terenie RDLP w Toruniu „Program restytucji cisa w Nadleśnictwie Zamrzenica” (lata 2004-2008) oraz Program ochrony i restytucji cisa pospolitego na obszarze RDLP w Toruniu. Działania te są dobrym przykładem czynnej ochrony przyrody. Na terenie RDLP w Toruniu szeroko chroni się także nietoperze, wywieszając dla nich specjalne schrony oraz adaptując piwnice i opuszczone budynki.

Wśród obszarów „Natura 2000” zlokalizowanych na terenie nadleśnictw RDLP w Toruniu znajduje się największy w Polsce obszar specjalnej ochrony ptaków – Bory Tucholskie. Na terenach „Natura 2000” działalność w zakresie prowadzonej gospodarki leśnej jest zgodna z Planami Zadań Ochronnych i nie może pogarszać stanu i kondycji przedmiotu ochrony. Unikatową rangę rozległego kompleksu Borów Tucholskich doceniło w 2010 r. UNESCO, ustanawiając na ich obszarze dziesiąty, największy w Polsce rezerwat biosfery.

Ochrona przyrody w lasach realizowana jest także poprzez proekologiczne sposoby zagospodarowania lasu, w tym: pozostawianie kęp starodrzewu do naturalnego rozpadu, ochronę drzew dziuplastych, zachowywanie w lasach zwiększonej ilości martwego drewna, czy kształtowanie stref ekotonowych (przejściowych między różnymi ekosystemami). Również stosowane technologie stają się coraz przyjaźniejsze dla leśnego środowiska. Można tutaj wymienić ograniczenie stosowania środków chemicznych na rzecz metod biologicznych, stosowanie bioolejów do pilarek, czy korzystanie ze zrywki nasiębiernej, w mniejszym stopniu uszkadzającej pokrywę gleby.

(artykuł sponsorowany)