Jak rozmawiać o wojnie?

Ministerstwo Edukacji i Nauki wydało zalecenia dla nauczycieli i pedagogów szkolnych, które mogą przydać się wszystkim.

Wojna w Ukrainie wstrząsnęła Polską i całym światem. Dzieci i młodzież doświadczają ogromnego lęku, strachu o zdrowie i życie swoje oraz najbliższych. Od kilku ostatnich dni towarzyszą im niewyobrażalnie trudne, nieznane dotąd emocje i odczucia, z którymi bez pomocy osób dorosłych nie będą w stanie przetrwać okresu wojny, nie tracąc zdrowia fizycznego i psychicznego oraz poczucia bezpieczeństwa.

W polskich szkołach uczy się obecnie ponad 60 tysięcy ukraińskich uczniów, a wkrótce będzie ich znacznie więcej. Dlatego ogromnym wyzwaniem jest zapewnienie realnej pomocy wszystkim, którzy przybyli z Ukrainy w ostatnich dniach. W takiej sytuacji kadra pedagogiczna polskich szkół i placówek powinna być gotowa do podejmowania nowych zadań i obowiązków pod każdym względem. Istotną sprawą jest umiejętne prowadzenie rozmów na temat toczącej się wojny. W szkole niezbędna jest rozmowa o emocjach uczniów, a także rzetelna, dostosowana do wieku i możliwości percepcyjnych dziecka informacja o aktualnej sytuacji zwiazanej z wydarzeniami w Ukrainie.

Zalecenia MEiN dla nauczycieli i wychowawców mają przesłanie dla wszystkich, którzy mają kontakt z uchodźcami. Istotne zapisy w tej korespondencji sprowadzają się do przestrzegania zasad pozwalających zneutralizować przeżytą przez uciekinierów traumę. Między innymi czytamy, że należy: nie wzbudzać niepotrzebnego lęku i niepokoju, dać dzieciom przestrzeń do mówienia o swoich uczuciach i emocjach; wskazać sposoby radzenia sobie w trudnej psychologicznie sytuacji, w obliczu obciążenia i strachu; bacznie obserwować dzieci pod kątem potrzeby zapewnienia pomocy psychologiczno-pedagogicznej; podkreślić konieczność korzystania tylko ze sprawdzonych źródeł informacji, zaznaczając bezpieczne poruszanie się w cyberprzestrzeni; informować o instytucjach udzielających wsparcia w różnych sferach życia.

Podczas rozmów z dziećmi i młodzieżą z Ukrainy należy: uwzględnić ich potrzebę okazywania innych emocji i uszanować decyzję sprowadzającą się do konieczności rozmowy na temat toczącej się wojny; wzmacniać ich poczucie bezpieczeństwa; podejmować działania na rzecz aktywnego i pełnego włączenia dzieci ukraińskich w życie szkoły oraz środowiska lokalnego.

Natomiast z polskimi dziećmi należy rozmawiać o skutecznych sposobach i formach porozumiewania się z ukraińskimi kolegami, możliwościach pomocy w ich trudnej sytuacji, zapoznać z podstawowymi zwrotami w języku ukraińskim, angielskim lub rosyjskim, o ile ten ostatni nie powoduje dodatkowej traumy, wyrażać szacunek wobec osób i kultury innej narodowości.

Wojna w Ukrainie jest lekcją dla nas wszystkich, a przyjęcie uchodźców i umiejętność zapewnienia im bezpieczeństwa, w szerokim tego pojęcia zakresie, stanowi test z człowieczeństwa oraz ludzkiej empatii.

Oprac. B. Walas, fot. ilustracyjne