Pamiętają o powstańcach wielkopolskich

27 grudnia 1918 roku w Poznaniu wybuchło powstanie wielkopolskie przeciwko Niemcom, które umocniło niepodległość Polaków. Tuż po świętach wąbrzeźnianie odwiedzili groby powstańców spoczywających w naszym mieście.

W 101. rocznicę powstania wielkopolskiego 67. Wąbrzeski Szczep Harcerski im. Mikołaja z Ryńska odwiedził stary cmentarz w Wąbrzeźnie, gdzie znajdują się groby bohaterów pamiętnego zrywu zbrojnego: Stefana Grześkowiaka, Stefana Czaplickiego, Witolda Maciejewskiego oraz Romana Sarniewicza. Harcerzom towarzyszyli członkowie Wąbrzeskiego Stowarzyszenia Historyczno – Eksploracyjnego „Frydek”, Małgorzata Biewald, radna miasta oraz ks. Paweł Dąbrowski.

Zespołowi historycznemu przy 67. Wąbrzeskim Szczepie Harcerskim udało się ustalić listę aż czternastu powstańców wielkopolskich związanych z Wąbrzeźnem i okolicami. Są to: Franciszek Biały, Władysław Bojanowski, Stefan Czaplicki, Stanisława Dąbrowska, Stefan Grześkowiak, Julian Lewandowski, Witold Maciejewski, Feliks Makowski, Stanisław Pawlikowski, Feliks Piskorski, Kazimierz Plichciński, Roman Sarniewicz, Franciszek Sulicki oraz Roman Szulczewski.

Najstarszy weteran powstania według historyków to Franciszek Biały. Urodzony w Wąbrzeźnie Władysław Bojanowski z początkiem 1919 roku bierze czynny udział w zajmowaniu takich miast jak Mogilno, Strzelno i Kruszwica oraz w walkach o Inowrocław. Ranny w lewą nogę przy zdobywaniu dworca kolejowego trafia do niemieckiej niewoli, z której jednak zostaje odbity. Julian Lewandowski już jako dziecko bierze udział w strajku szkolnym w Ludowicach. W 1919 roku jako powstaniec walczy o zdobycie Poznania. Po powstaniu angażuje się w konspiracyjne działania, zostaje również nauczycielem muzyki, fizyki i biologii w Publicznej Szkole Podstawowej Żeńskiej (obecnej Szkole Podstawowej nr 2 w Wąbrzeźnie). Prześladowany przez gestapo podczas II wojny światowej wyjeżdża do Kielc, gdzie pracuje w piekarni swojego szwagra i prowadzi tajne nauczanie. Po wojnie wraca do Wąbrzeźna. Z kolei Witold Maciejewski już pod koniec Wielkiej Wojny zajmował się werbowaniem ochotników w Tajnym Komitecie Obywatelskim. Podczas powstania wielkopolskiego brał udział w ciężkich walkach pod Inowrocławiem, walczył również w wojnie polsko – bolszewickiej i bronił warszawskiej Pragi w 1939 roku. Zorganizował także strukturę Armii Krajowej w regionie grudziądzkim.

To tylko część pasjonujących życiorysów powstańców związanych z ziemią wąbrzeską. Zespół historyczny na czele z Pawłem Beckerem i Dawidem Wojdyło nadal poszukuje dodatkowych informacji na temat losów czternastu bohaterów powstania. Potrzebne są relacje, pamiątki i zdjęcia związane również z 20 stycznia 1920 roku.

– Mamy sześć zdjęć i kilka relacji – tłumaczy Becker. – Nadal niewiele wiemy o wizycie gen. Hallera, nie mamy zdjęć żony starosty Ireny Szczepańskiej i jej córki Heleny Czypickiej.

Zachęcamy do podzielenia się cenną wiedzą na temat wąbrzeskich powstańców wielkopolskich oraz wydarzeń związanych z 1920 rokiem. Prosimy o kontakt na pawel.becker@wp.pl. Swoje zainteresowanie akcją można również zgłosić w Wąbrzeskim Domu Kultury. Razem możemy odtworzyć historię naszej małej ojczyzny.

(olagoralska), fot. nadesłane